Viện kiểm sát nhân dân tối cao nhận định bản án sơ thẩm sai sót nghiêm trọng, kiến nghị tòa hủy, sửa một phần để điều tra xét xử lại 

 

Ngày 24-12, phát biểu quan điểm trong phiên xét xử phúc thẩm Huỳnh Thị Huyền Như, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao nhận định bản án sơ thẩm sai sót nghiêm trọng và kiến nghị tòa hủy, sửa một phần để điều tra xét xử lại Huyền Như theo tội danh tham ô tài sản.

 

Viện KSND tối cao cho rằng là người có trách nhiệm và quyền hạn của Ngân hàng VietinBank, Huyền Như đã chiếm đoạt 1.085 tỉ đồng của VietinBank mà trước đó bản án sơ thẩm xác định số tiền này do Huyền Như lừa đảo của các doanh nghiệp.

 

 

Viện kiểm sát cho rằng Công ty Phương Đông là khách hàng của VietinBank từ trước, mở tài khoản tiền gửi từ năm 2011. Việc mở và sử dụng các tài khoản tiền gửi của Phương Đông tại VietinBank có sự phê duyệt và đồng ý của VietinBank chi nhánh TP.HCM, đây là tài khoản thật và hợp lệ.

 

Từ năm 2011, nhằm thực hiện chỉ tiêu kế hoạch huy động vốn tín dụng của VietinBank chi nhánh TP.HCM, phòng giao dịch Điện Biên Phủ đã làm tờ trình, đề xuất huy động tiền gửi của Phương Đông, sau đó VietinBank đã làm bốn công văn khẳng định Phương Đông là khách hàng truyền thống và được tổng giám đốc VietinBank chấp nhận chủ trương nhận tiền gửi của Phương Đông với số tiền 1.080 tỉ đồng.

 

Sau đó VietinBank đã ký 20 hợp đồng gửi tiền hợp đồng có thời hạn với Phương Đông. Phương Đông đã gửi tiền vào tài khoản tại VietinBank, thực hiện bằng bảy “lệnh chuyển có” với số tiền 1.190 tỉ đồng và được theo dõi, hệ thống đầy đủ trong VietinBank.

 

Sau đó, hai bên đã tất toán 810 tỉ đồng. Số tiền 380 tỉ đồng còn lại Như đã sử dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt bằng cách làm giả chữ ký và chuyển toàn bộ số tiền bằng lệnh chi điện tử. Để đối phó với đoàn kiểm tra, Như hợp pháp hóa việc chuyển tiền đã ký thành bảy lệnh chi khống do Vũ Hồng Hạnh (giám đốc Phương Đông) ký.

 

Tương tự, các khách hàng khác là Công ty Hưng Yên, An Lộc, SBBS, Hoàn Cầu đều là khách hàng cũ của VietinBank và đều được Huyền Như huy động vốn để nhận tiền gửi, các hình thức huy động, mở tài khoản và gửi tiền đều được thực hiện giống như đối với Phương Đông.

 

Theo đại diện viện kiểm sát, toàn bộ số tiền của năm công ty này là 1.085 tỉ đồng đã được các công ty mở và gửi vào tài khoản hợp lệ, hợp pháp tại phòng giao dịch Điện Biên Phủ, tiền này cũng đã vào đến hệ thống của VietinBank và được thống kê kế toán của VietinBank.

 

Viện kiểm sát nhận định đây là quan hệ gửi giữ tài sản, đúng với bản chất của giao dịch tiền gửi và bản chất của hoạt động giữa ngân hàng và khách hàng, trong đó khách hàng là người gửi tiền, VietinBank là người giữ tiền và quan hệ này đã được pháp luật quy định rất rõ. Hồ sơ vụ án và quá trình xét hỏi cho thấy Như chỉ chiếm đoạt sau khi tiền gửi hợp pháp đã vào VietinBank.

 

 

Viện kiểm sát cho rằng khách hàng không có lỗi trong việc gửi tiền, theo quy định của pháp luật, khách hàng không có trách nhiệm quản lý tài khoản, nghĩa vụ quản lý này là của VietinBank. Huyền Như đã lợi dụng chức vụ quyền hạn để chiếm đoạt tiền, việc này là lỗi quản lý của VietinBank.

 

Bởi theo quy định của khoản 2, điều 12 quyết định 1248 của Ngân hàng Nhà nước thì ngân hàng có trách nhiệm “kiểm soát các lệnh thanh toán của khách hàng, đảm bảo lập đúng thủ tục quy định, hợp pháp, hợp lệ và khớp đúng với các yếu tố đã đăng ký”.

 

“Nhưng do buông lỏng quản lý tài chính trong kiểm soát các giao dịch và kiểm soát các chứng từ không chặt chẽ nên VietinBank đã không phát hiện việc Như lập các lệnh chi giả của khách hàng để chiếm đoạt tiền” - đại diện viện kiểm sát nhận định.

 

Theo đó, Huyền Như là người có chức vụ quyền hạn tại VietinBank, là kiểm soát viên, chịu trách nhiệm thanh toán, hạch toán vào tài khoản thích hợp, yêu cầu cấp mã khóa bảo mật, tuy nhiên Như đã lợi dụng chức vụ quyền hạn để chiếm đoạt toàn bộ số tiền với mỗi lệnh chi không vượt qua 50 tỉ đồng.

 

Hành vi gian dối của Như, giả chữ ký, con dấu đều được thực hiện trong phạm vi quyền hạn của Như. Hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn chỉ được thực hiện sau khi tiền đã vào tài khoản và được VietinBank theo dõi đầy đủ.

 

VietinBank là doanh nghiệp cổ phần có vốn góp nhà nước. Bởi vậy, hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn, chiếm đoạt 1.085 tỉ đồng từ tiền gửi thanh toán của các công ty nêu trên, theo viện kiểm sát, là hành vi tham ô tài sản.

 

Viện kiểm sát đề nghị hội đồng xét xử tuyên buộc VietinBank phải có trách nhiệm trả tiền cho các khách hàng khi đánh mất tiền của họ, và tư cách tố tụng của năm công ty này chỉ là người có quyền và nghĩa vụ liên quan, VietinBank mới là nguyên đơn dân sự của hành vi tham ô của Huyền Như.

 

“Bản án sơ thẩm làm sai tội danh, sai tư cách tố tụng của năm đơn vị, làm thiệt hại quyền và lợi ích của họ” - đại diện viện kiểm sát nhận định tại phiên xử.

 

 

Cùng gửi tiền vào VietinBank giống năm công ty, cùng bị chiếm đoạt, nhưng hai ngân hàng ACB và NaviBank đã bị viện kiểm sát đề nghị bác toàn bộ kháng cáo liên quan đến việc xác định tư cách tham gia tố tụng, về trách nhiệm dân sự trong vụ án. Viện kiểm sát cho rằng hai ngân hàng này đã tự đặt mình vào tình trạng pháp lý để pháp luật không thể bảo vệ.

 

Theo đó, viện kiểm sát cho rằng ACB là một ngân hàng thương mại, biết rất rõ những quy định về hoạt động, nghiệp vụ ngân hàng và hoàn toàn có khả năng kiểm tra nguồn tiền phi pháp dù đã được gửi vào VietinBank.

 

Tuy nhiên, những người được giao nhiệm vụ theo dõi hoàn toàn vì động cơ, mục đích cá nhân không quan tâm đến diễn biến của số tiền trong tài khoản.

 

“Việc mất tiền của ACB xuất phát từ lỗi của lãnh đạo ACB và Huỳnh Thị Bảo Ngọc và lỗi của nhân viên ACB tạo điều kiện thuận lợi cho Huyền Như chiếm đoạt. Chính ACB đã giao dịch trái pháp luật nên không được pháp luật bảo vệ, và vì lý do đó ACB phải chịu trách nhiệm về việc bị Huyền Như lừa đảo chiếm đoạt 718 tỉ đồng”.

 

Về việc bác kháng cáo của NaviBank, đại diện viện kiểm sát cho rằng cũng giống ACB, NaviBank đã có hành vi trái pháp luật là gửi tiền vào VietinBank để hưởng lãi suất chênh lệch bằng cách lập các hợp đồng tín dụng giả tạo để lách luật cho vay.

 

NaviBank cũng biết rõ và hoàn toàn có thể theo dõi các khoản tiền nhưng vì động cơ và mục đích cá nhân nên đã không quan tâm, những người có trách nhiệm tại NaviBank đã bỏ mặc các hợp đồng và nhận tiền lãi từ nhân viên của Huyền Như giao, không có bằng chứng nào cho thấy tiền này là do VietinBank trả.

 

Do đó, xuất phát từ lỗi của NaviBank và các nhân viên đã khiến NaviBank tự đặt mình vào tình trạng pháp lý khiến pháp luật không thể bảo vệ. Vì vậy, NaviBank phải chịu trách nhiệm của hậu quả xảy ra.

 

Trong phần tranh luận lại với đề nghị của viện kiểm sát, luật sư Lưu Văn Tám, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho ACB, cho rằng cùng “việc gửi 718 tỉ đồng từ ACB vào VietinBank so với năm công ty kia giống về hình thức, giống về nội dung, giống về bản chất vấn đề”, bởi vậy luật sư Tám đề nghị hủy phần dân sự liên quan đến ACB để không ảnh hưởng đến quyền lợi của ACB.

(Tuổi Trẻ)

-------------------------

Theo luật sư Tám, hành vi chiếm đoạt tiền của Huyền Như đối với 19 nhân viên ACB không khác gì hành vi chiếm đoạt tiền của bị cáo này với 5 công ty: Phương Đông, An Lộc, Toàn Cầu, SBBS, Hưng Yên với tổng số tiền là 1.085 tỷ đồng, nhưng với 5 công ty trên thì VKS xác định Huyền Như đã chiếm đoạt tiền của VietinBank và hành vi của Như có dấu hiệu của tội tham ô, còn đối với 718 tỷ của ACB lại được xác định là lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

 

“Theo tôi, vụ việc gửi 718 tỷ đồng từ ACB vào VietinBank so với 5 công ty kia là giống về hình thức, về nội dung và bản chất vấn đề”, bởi vậy luật sư Tám đề nghị hủy phần dân sự liên quan đến ACB để không ảnh hưởng đến quyền lợi của ACB.

 

Trước đó, VKS tối cao giữ quyền công tố tại tòa phúc thẩm đã xác định: cấp sơ thẩm quy kết Như lừa đảo chiếm đoạt tài sản của 5 công ty trên là không đúng pháp luật, không đúng bản chất vụ việc, làm sai tư cách tố tụng dẫn đến thiệt hại nghiêm trọng cho cả 5 đơn vị về quyền và lợi ích hợp pháp.

 

Trong phần xét kháng cáo của ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu (ACB) và 19 nhân viên, VKS đánh giá: các tài liệu chứng cứ trong hồ sơ và kết quả thẩm vấn công khai tại tòa cho thấy Huyền Như biết được ACB có chủ trương ủy thác gửi tiền để lấy lãi suất cao trái pháp luật.

 

Với ý định chiếm đoạt tiền của ngân hàng ACB, Như đã móc nối thông qua Huỳnh Thị Bảo Ngọc, phó phòng quản lý quỹ của ACB để nhận tiền gửi của ngân hàng này.

 

Sau đó, Như đã dẫn dụ các nhân viên ACB đứng tên ký hợp đồng gửi tiền vào VietinBank là 718 tỷ đồng để hưởng lãi suất chênh lệch, trong đó có 50 tỷ gửi vào VietinBank chi nhánh Nhà Bè, và 668 tỷ gửi vào VietinBank TP.HCM.

 

Như đã móc nối với Bảo Ngọc để đặt vấn đề, thỏa thuận lãi suất đối với các khoản tiền này. Để dễ bề thao túng và chiếm đoạt tiền, Như đã trả riêng cho Bảo Ngọc 3,3 tỷ đồng chênh lệch qua tài khoản của Huỳnh Thị Chiêu Uyên (chị gái của Ngọc).

 

Do có sự móc nối trước nên chỉ trong một ngày, Ngọc đã hướng dẫn cho 17 nhân viên làm thủ tục ký hợp đồng, ủy thác tạm ứng tiền, mở tài khoản thanh toán tại phòng giao dịch Điện Biên Phủ và chuyển tiền vào.

 

Sau khi hợp đồng được ký, 17 nhân viên này không được giữ hợp đồng mà phải chuyển lại cho Bảo Ngọc để quản lý. Sau khi chuyển 668 tỷ đồng vào tài khoản tiền gửi thanh toán của các cá nhân, Như đã trích luôn 10 tỷ trả cho ACB.

 

Trong quá trình mở tài khoản tiền gửi thanh toán, các nhân viên ACB có hàng loạt sai phạm sơ hở để Như lợi dụng chiếm đoạt, đó là thực hiện giao dịch bất hợp pháp theo yêu cầu của Bảo Ngọc.

 

Ngay từ khi mở tài khoản này, các nhân viên đều có mục đích để ACB chuyển tiền đầu tư trái phép vào, những nhân viên này chỉ đứng tên về mặt hình thức, họ không có giao dịch về các khoản tiền gửi thanh toán đứng tên họ. Tất cả nhân viên đều biết các giao dịch này là bất hợp pháp.

 

Sau khi ký hợp đồng tiền gửi, các nhân viên đã ký giấy đề nghị chuyển tiền của họ sang tài khoản tiền gửi tiết kiệm, trái với thỏa thuận về hợp đồng tiền gửi mà họ đã ký với lãnh đạo với VietinBank TP.HCM.

 

Thậm chí ký cả các lệnh chuyển tiền gửi thanh toán trả cho các khoản nợ cá nhân, giúp Như dễ dàng chiếm đoạt tiền của ACB.

 

Hành vi của Như là dùng thủ đoạn gian dối đánh tráo giấy đề nghị mở tài khoản cá nhân, giả chữ ký mẫu, dẫn dụ nhân viên ACB chuyển tiền vào VietinBank rồi đánh lừa nhân viên ACB làm lệnh chi khống rồi chiếm đoạt.

 

VKS nhận định ACB là một ngân hàng thương mại, biết rất rõ những quy định về hoạt động và nghiệp vụ ngân hàng và hoàn toàn có khả năng kiểm tra nguồn tiền dù đã được gửi vào VietinBank.

 

Tuy nhiên, những người được giao nhiệm vụ theo dõi hoàn toàn vì động cơ, mục đích cá nhân nên đã bỏ mặc không quan tâm.

 

Việc mất tiền của ACB xuất phát từ lỗi của lãnh đạo ACB, của Huỳnh Thị Bảo Ngọc và của nhân viên ACB, tạo điều kiện thuận lợi cho Như chiếm đoạt.

 

Chính ACB đã đặt mình vào giao dịch trái pháp luật nên không được pháp luật bảo vệ, và vì lý do đó, ACB phải chịu trách nhiệm về việc bị Huyền Như lừa đảo chiếm đoạt 718 tỷ đồng.

--------------------------

 

Mở đầu phần tranh tụng, đại diện VKS giữ quyền công tố tại tòa trình bày quan điểm. Công tố viên cho biết, có 1 kháng nghị và 60 kháng cáo đối với bản án sơ thẩm. Cụ thể, 20 bị cáo, 1 bị hại, 10 nguyên đơn dân sự, 29 người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan có kháng cáo. Trên cơ sở kiểm tra các chứng cứ trong hồ sơ vụ án và kết quả xét hỏi tại phiên phúc thẩm, đại diện VKS bác 19 kháng cáo.

 

Trong phần luận tội bị cáo Huyền Như, đại diện VKS khẳng định Như đã chiếm đoạt tiền trong tài khoản tiền gửi thanh toán của 5 Cty Phương Đông, An Lộc, Hưng Yên, SBBS, Toàn Cầu, với tổng số tiền là 1.085 tỷ đồng. Số tiền các Cty này được gửi vào tài khoản mở tại phòng giao dịch Điện Biên Phủ (Vietinbank chi nhánh TPHCM), đều là tài khoản hợp pháp.

 

Đại diện VKS cho biết, Huyền Như được lãnh đạo Vietinbank bổ nhiệm làm quyền Trưởng phòng giao dịch Điện Biên Phủ kiêm kiểm soát viên, được giao kiểm soát và phê duyệt các giao dịch chuyển tiền theo đúng hạn mức và cấp độ được phân quyền trong hệ thống Vietinbank.

 

“Bị cáo được truy cập vào hệ thống chuyển tiền INCAS để làm việc theo cấp độ phân quyền của người quản trị hệ thống, yêu cầu cấp mã khóa bảo mật để thực hiện nhiệm vụ được giao, được quyền từ chối xử lý các giao dịch sai quy chế, quy trình chuyển tiền hiện hành. Thời điểm này, Huyền Như được phê duyệt các giao dịch rút chuyển khoản lên đến 50 tỷ đồng”, đại diện VKS cho biết.

 

Công tố viên cho rằng, bị cáo Huyền Như lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để lập, phê duyệt các lệnh chi giả mạo danh nghĩa, chữ kí, con dấu của chủ tài khoản để chiếm đoạt tiền khách gửi tại Vietinbank. Điều này cũng cho thấy sự buông lỏng quản lý cùng những sai phạm diễn ra tại Vietinbank chi nhánh TPHCM trong thời gian dài, để Huyền Như thực hiện trót lọt hành vi phạm tội. Do đó, VKS đề nghị hủy một phần bản án sơ thẩm, điều tra lại theo hướng Huyền Như thêm tội tham ô tài sản. 

 

 

Đại diện VKS khẳng định lại 5 Cty Phương Đông, An Lộc, Hưng Yên, SBBS, Toàn Cầu là những khách hàng mở tài khoản và chuyển tiền một cách hợp pháp vào Vietinbank. Tại hồ sơ và qua xét hỏi công khai đều xác nhận việc gửi tiền của 5 Cty trên đều bắt nguồn từ sự dẫn dụ của Huyền Như nhưng tất cả những dẫn dụ đó là để các Cty này gửi tiền vào Vietinbank.

 

Cũng theo công tố viên, khi tiền đã gửi hợp pháp vào Vietinbank thì ngân hàng phải có trách nhiệm giữ, quản lý và sử dụng tiền của khách theo đúng quy định pháp luật. Nếu tiền của khách bị mất trong thời gian Vietinbank đang giữ tiền của họ thì Vietinbank phải chịu trách nhiệm, không phân biệt tiền gửi đó được gửi vào tài khoản thanh toán hay tài khoản tiết kiệm, tài khoản tiền gửi có kỳ hạn... Vietinbank để nhân viên của mình chiếm đoạt, làm mất tiền của khách, thì phải có trách nhiệm bồi thường.

 

Do đó, đại diện VKS đề nghị tòa tuyên buộc Vietinbank bồi thường cho 5 Cty trên với tổng số tiền 1.085 tỷ đồng. Trong trường hợp này, Vietinbank được xác định là bị hại trong vụ án nên Vietinbank có quyền yêu cầu Huyền Như phải bồi thường tiền đã chiếm đoạt.

 

 

Ngược lại, đại diện VKS đã bác đơn kháng cáo của ACB và 19 nhân viên ACB, vì cho rằng bản án sơ thẩm xác định ACB tham gia tố tụng với tư cách là “nguyên đơn dân sự” trong mối quan hệ với hành vi phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản của Huyền Như và buộc Huyền Như bồi thường thiệt hại cho ACB là đúng pháp luật, đúng bản chất vụ án. Theo công tố viên, ACB biết rõ những quy định về hoạt động và nghiệp vụ ngân hàng liên quan đến tiền gửi và hoàn toàn có khả năng kiểm tra, kiểm soát dòng tiền phi pháp dù đã được gửi vào Vietinbank.

 

“Tuy nhiên, những người được giao nhiệm vụ theo dõi, quản lý các khoản tiền này vì động cơ, lợi ích cá nhân nên đã bỏ mặc, không quan tâm. Việc mất tiền của ACB xuất phát từ lỗi của lãnh đạo ACB, của Huỳnh Thị Bảo Ngọc (móc nối với Huyền Như) và của các nhân viên ACB, tạo thuận lợi cho Huyền Như chiếm đoạt dễ dàng”, vị đại diện VKS khẳng định.

 

Đại diện VKS cũng cho rằng chính ACB đã thiết lập các giao dịch gửi tiền trái pháp luật nên ACB không được pháp luật công nhận, bảo vệ. Do đó, ACB phải tự chịu trách nhiệm về những hậu quả thiệt hại xảy ra, trong trường hợp này Vietinbank không có lỗi.

 

 

Không đồng tình với quan điểm luận tội của đại diện VKS, luật sư bảo vệ quyền lợi của ACB cho rằng, việc Huyền Như chiếm đoạt tiền của 19 nhân viên ACB chẳng khác gì với hành vi Như chiếm đoạt tiền của 5 Cty Hưng Yên, An Lộc, Phương Đông, Toàn Cầu, SBBS. “Việc ACB gửi tiền vào Vietinbank và 5 Cty này gửi tiền vào Vietinbank là giống nhau hoàn toàn cả về hình thức, nội dung”.

 

Luật sư Kiều Vũ Thụy Uyên nói: “Khi kết luận Vietinbank phải chịu trách nhiệm trả tiền cho 5 Cty trên, VKS đã nêu rất rõ về trách nhiệm của Vietinbank, đã khẳng định trách nhiệm này không phụ thuộc vào nguồn gốc tiền gửi, vào lãi suất mà chỉ quan tâm đến tài khoản có thật tại Vietinbank. Nhưng ngược lại, với khoản tiền của nhân viên ACB, tài khoản có thật tại Vietinbank, tiền thật cũng chuyển vào cho Vietinbank, hợp đồng thật, chữ ký và con dấu thật thì sao lại không được thừa nhận? Đề nghị trong quá trình tranh luận, VKS nêu rõ các căn cứ pháp lý cho sự phân biệt này”.

 

Các luật sư bảo vệ ACB đề nghị tòa tuyên hủy phần dân sự liên quan đến ngân hàng này, ngay sau khi đại diện VKS bác đơn kháng cáo của ACB và 19 nhân viên, bác yêu cầu Vietinbank phải bồi thường 718 tỷ đồng mà Huyền Như chiếm đoạt.

-------------------------